Anders verwarmen tegen opwarming van de aarde
Water dat op de rioolwaterzuiveringinstallatie (rwzi) wordt schoongemaakt, stroomt na het zuiveren vaak weer een rivier of kanaal in. Maar je kunt er meer mee doen. Bijvoorbeeld een hele wijk verwarmen. In de Apeldoornse wijk Kerschoten wordt gewerkt aan een warmtenet om dit voor elkaar te krijgen.
Witte rookpluimen stijgen op een zonnige februari-ochtend uit boven de huizen aan de Anklaarseweg in Apeldoorn. Ze horen bij de rioolwaterzuivering, die aan de rand van de wijk aan het Apeldoorns Kanaal ligt. Xandra van Lipzig, projectleider bij de gemeente Apeldoorn, ziet de rwzi niet alleen als zuivering, maar vooral als bron. De rwzi moet namelijk het beginpunt zijn van warmtenet Kerschoten. “Een warmtenet is een gezamenlijke warmtevoorziening”, vertelt ze, al fietsend door de wijk. “Zo’n net heeft één of meerdere warmtebronnen. In Kerschoten is die bron het uitstromend water van de rwzi. Dat wordt ook wel effluent genoemd. Er komt een netwerk van leidingen onder de grond, waar het water doorheen stroomt. In de woningen komt een warmtewisselaar. Die geeft de warmte door aan de cv-leidingen en radiatoren in huis.”
Van de rwzi fietst Xandra door naar de Jacobus Fruytier scholengemeenschap. “De scholengemeenschap is een van de partners waarmee de gemeente dit samen doet. Zij willen ontdekken of de school met het warmtenet verwarmd kan worden. Daarnaast werken ook het waterschap, Linthorst Techniek, Firan en drie woningcorporaties hieraan mee.” Ze wijst naar een rij huizen aan de overkant van de straat. "Veel huizen in Kerschoten zijn van woningcorporaties en die zijn heel enthousiast over deze duurzame manier van verwarmen."

Xandra van Lipzig, projectleider bij de gemeente Apeldoorn
"We willen het warmtenet
goed aan bewoners uitleggen"
Bert van Vreeswijk, heemraad Waterschap Vallei en Veluwe
Als we kijken naar de toekomst dan water een belangrijkste energiedrager. Met aquathermie, in dit geval warmte uit gezuiverd rioolwater, dragen we bij aan de verduurzaming van Nederland èn helpen we gemeenten om te komen tot aardgasvrije wijken. Het warmtenet in Kerschoten is daar een prachtig voorbeeld van. Partnerschap als watermerk.

Energieneutrale wijk
De komst van een warmtenet in Kerschoten is al lang onderwerp van gesprek. In 2013 werden de eerste plannen gemaakt om de wijk energieneutraal te maken. Dat wil zeggen dat er evenveel energie wordt opgewekt als er wordt verbruikt. “We willen in Nederland en in de hele wereld de CO₂ (koolstofdioxide)-uitstoot verminderen om te voorkomen dat de aarde opwarmt. Dat betekent ook dat we van aardgas moeten overstappen op andere bronnen”, legt Xandra uit. “Een warmtenet is een van de technieken waarop we kunnen overschakelen. In Nederland zijn al veel warmtenetten. Die worden meestal aangelegd in nieuwbouwwijken. Wat het warmtenet in Kerschoten bijzonder maakt, is het feit dat we het in een bestaande wijk aanleggen.”
De wijk Kerschoten werd uitgekozen omdat de bron, de rwzi (rioolwaterzuiveringsinstallatie), er vlak bij ligt, vertelt Xandra. Ze steekt de straat over en fietst richting het winkelcentrum. “Er zijn niet veel van dit soort bronnen in Apeldoorn, dus we willen ze goed inzetten. Een warmtenet past bovendien goed bij de bebouwing hier: er staan veel huizen per vierkante kilometer”, legt de projectleider uit. Veel van de huizen in Kerschoten zijn volgens haar bovendien al klaar voor het warmtenet.
Het enige dat hoeft te gebeuren, is de cv-ketel in de woning vervangen door de warmtewisselaar. Die noemen we de afleverset. Verder stappen mensen over van koken op gas naar koken op een elektrische kookplaat. Daar horen soms ook nieuwe pannen bij.

Aan de slag
Na tien jaar plannen maken, hopen de netwerkpartners dat dit jaar echt aan de slag kunnen. “We nemen bewoners van de wijk mee in onze plannen. Zo versturen we een nieuwsbrief huis-aan-huis, hebben we woningonderzoeken gedaan en organiseren we bewonersavonden. We willen advies geven aan woningeigenaren in de wijk. Mensen vragen zich af wat het warmtenet voor hen betekent, wat er nodig is en wat het zal kosten. Dat willen we uitleggen en de zorg bij mensen wegnemen”, zegt Xandra enthousiast. “Dan kunnen ze een goede keuze maken. We nemen bewoners stap voor stap mee in het verhaal en laten zien dat het een betaalbare en duurzame manier van verwarmen is.”
Dit jaar is spannend. Xandra:
We verwachten dat we deze zomer een principebesluit kunnen nemen over het uitvoeren van de plannen. Als alles meezit, kunnen we eind 2025, begin 2026 de eerste aansluitingen maken. Ik hoop dat veel mensen naar de bewonersavonden komen en geïnteresseerd worden. Want iedereen krijgt ermee te maken.