Het gebied waar de IJsseldijk nu verbeterd wordt kent opvallende hoogteverschillen. Dat komt omdat het gebied op de overgang ligt van de Veluwe en de IJsselvallei. De hogere delen komen voort uit de ondergrond van stuwwal, dekzandruggen en rivierduinen. Na de laatste ijstijd zijn deze delen in gebruik genomen voor landbouw. Diverse nederzettingen kregen er een plek. De lage delen hadden lang een slechte ontwatering. De IJssel had er vrij spel. Dit zorgde ervoor dat mensen begonnen met de aanleg van lage dijken en weteringen.
Verleggen
De dijk tussen Hattem en Wapenveld kon de hoge waterstanden van de IJssel niet aan. Daarom werd in de 14e eeuw besloten om de dijk te verleggen. Vanaf Werven werd een dwarsdijk aangelegd richting de hoge zandgronden ten noorden van Wapenveld. Op deze hoge zandgronden vestigde zich rond 1400 een klooster (Hulsbergen) .
Aan het eind van die eeuw vormde de afwatering op de IJssel bij Hattem een probleem bij hoog water. Daarom werd een extra verbindende wetering aangelegd: de Evergeune, ten oosten van het huidige Kloosterbos. Bij Hattem ontstond een landgoed op de Hezenberg. In de 17e eeuw ontstond ten noorden van Wapenveld, op de locatie van het voormalige klooster, het landgoed Hulsbergen. In de 18e eeuw werd de dwarsdijk verlegd in de richting van de huidige Werverdijk en werd de Evergeune afgesloten.
Waterkering IJssel
In aansluiting op de groei van de verschillende buurtschappen werd het wegennetwerk uitgebreid. De dorpen ten oosten van de Veluwe bleven echter geïsoleerd. Daarom werd de wetering, genaamd de Grift, gekanaliseerd en bevaarbaar gemaakt. Dit vormde het begin van het Apeldoorns Kanaal. Op 13 april 1829 werd het Apeldoorns Kanaal officieel geopend. De huidige Kanaaldijk werd er naast gerealiseerd, dienend als waterkering voor de IJssel. Het Apeldoorns Kanaal is gegraven als scheepvaartverbinding voor de bedrijvigheid in de oostflank van de Veluwe. Deze functie heeft zij tot recent vervuld. Nu is het kanaal van belang als deel van de waterhuishouding en als cultuurhistorische en landschappelijke lijn met een recreatief-toeristische benutting van water en kaden.
Laatste dijkverbetering
In 1996 vond de laatste dijkverbetering plaats. De dijk is toen volledig opgehoogd en langs het kanaal zijn nieuwe damwanden geplaatst. Om de verhoogde dijk op de brug bij de Hezenbergersluis te kunnen aansluiten, is de dijk ter plaatse naar buiten (richting de uiterwaarden) verlegd.
Illustraties
Aan de rechterkant tonen de illustraties de ligging en de veranderingen van de IJsseldijk door de eeuwen heen.
