Betere bodem voor duurzame voeding
Om de voedselproductie in de Gelderse Vallei te veranderen, moet je ook aan de kwaliteit van water en bodem in die regio werken. Dat klinkt misschien gek, maar voor de deelnemers aan de Regiodeal Foodvalley is het heel logisch. “Een betere bodem houdt belangrijke voedingsstoffen goed vast.”
Een landbouwtransitie op gang brengen. Zo omschrijft Kirsten Snels, projectmanager bij LTO (Land- en Tuinbouw Organisatie) Noord, het doel van de Regiodeal Foodvalley. “Er zijn in Nederland twintig Regiodeals, waarin het Rijk probeert om in een bepaald gebied iets te verbeteren. In de Gelderse Vallei is dat de Regiodeal Foodvalley geworden. Daarmee willen we veranderen hoe voedsel wordt gemaakt en geconsumeerd. Gezonde en duurzame voeding voor iedereen, is in het kort het doel.”
"We doen niet alleen onderzoek,
maar zorgen dat er iets concreets gebeurt"

Manon Scholte, projectleider bij het waterschap en
Kirsten Snels, projectmanager bij LTO Noord.

Concrete verandering
De Regiodeal Foodvalley is opgesplitst in verschillende thema’s. Een groep van tien partners in en rondom de Gelderse Vallei werkt daar samen aan. Eén van de thema’s is bodem- en waterkwaliteit. “Als waterschap zeiden wij natuurlijk: daarop haken we aan, samen met de LTO (Land- en Tuinbouw Organisatie) en agrariërs uit het gebied”, zegt Manon Scholte, projectleider bij Waterschap Vallei en Veluwe. “We hebben allemaal dezelfde instelling: niet alleen onderzoek doen, maar ook zorgen dat er iets concreets gebeurt in het gebied. Als waterschap hebben we doelen op het gebied van water- en bodemkwaliteit.
Maar vraagstukken die daarmee te maken hebben, kunnen we niet alleen oplossen in onze watergangen. Daarvoor moeten we breder kijken, naar het land dat aan water grenst.”
Water en bodem zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, stellen Manon en Kirsten. “Verbeter je de bodemkwaliteit, dan zorg je bijvoorbeeld ook dat gewas water en voedingsstoffen beter kan opnemen uit de bodem. Daardoor stromen die voedingsstoffen niet weg”, zegt Manon.“Een ander voorbeeld: door te zorgen voor een dik wortelpakket onder het gewas, zorg je voor meer organische stof. Daardoor krijg je een betere sponswerking en stroomt water niet onnodig weg.” Dit soort verbeteringen zijn niet alleen beter voor water en bodem, maar volgens de twee projectleiders ook voor de agrariërs.
We zien dat regels voor agrariërs strenger worden en kijken mee. Hoe kunnen we naast elkaar staan en ontdekken wat we wél kunnen doen?
Henk Veldhuizen, heemraad Waterschap Vallei en Veluwe
De Regiodeal Foodvalley is een voorbeeld van hoe een maatschappelijke opgave gebiedsgericht wordt aangepakt. Dat leidt uiteindelijke tot een gezondere leefomgeving voor mensen en dieren. Met partners werkt Waterschap Vallei en Veluwe samen aan een betere bodem, belangrijk voor het voedselsysteem. Water en bodem horen bij elkaar. Partners moete elkaar echt iets gunnen en elkaar willen helpen. Beleidsmakers, kennisinstellingen en ondernemers hebben elkaar nodig om goed om te gaan met toekomstige veranderingen en om samen aan oplossingen te werken.

Pilots
Om te ontdekken hoe agrariërs en de partners uit de Regiodeal Foodvalley de bodem- en waterkwaliteit kunnen verbeteren, zijn de afgelopen jaren meerdere pilots gestart. Zo werd gekeken of bokashi, Japans voor ‘goed gefermenteerd materiaal, een goed alternatief zou kunnen zijn voor compost. Ook zaaiden boeren kruidenrijk grasland door, zonder dit grasland eerst te scheuren. Manon: “Scheuren betekent ook wel vernietigen, vaak door middel van doodspuiten. Daarbij komt veel CO2 vrij. In de pilot kijken we of deze werkwijze met deze machine wél succesvol kan zijn en welke kruiden het goed doen in ons gebied.” Een andere pilot draait om GRIP, waarbij de FieldScout-app wordt gebruikt door agrariërs om hun percelen aan de hand van satellietfoto’s te kunnen analyseren. “Deelnemers kunnen hoogtekaarten van hun perceel bekijken, maar ook prestatiekaarten van de opgebouwde biomassa. Zo zien ze wat goede of minder goede plekken zijn in hun perceel. Wij kijken en denken graag mee. Als je ziet dat een gewas het op een bepaalde plek slecht doet, wat zou dan de oorzaak kunnen zijn? Kunnen we iets aan de bodem zien dat ervoor zorgt?
Er worden kuilen gegraven, kluiten uitgestoken en de dichtheid van de bodem wordt opgemeten op om antwoorden te vinden.”
De deelnemers aan de Regiodeal Foodvalley zitten nu in het derde jaar van de deal. Dat betekent dat ze nog een half jaar hebben voor de pilots. “Voordat we begonnen hadden we al niet de illusie dat we de kwaliteit van de bodem significant zouden veranderen. Dat is namelijk echt iets van de lange adem”, zegt Manon. “We richten ons daarom vooral op bewustwording. Pas als je weet dat er iets anders kan, kun je bedenken wat en hoe. Wij willen onze deelnemers helpen om die stap te maken. Als waterschap is het belangrijk om met onze agrariërs in gesprek te komen en te blijven. We hebben tenslotte een gezamenlijk belang. Voor ons is het ook belangrijk dat een agrariër op een goede manier de toekomst in kan.” Maar al is er een geen gouden knop om aan te draaien en de bodem in één klap te verbeteren, de Regiodeal Foodvalley heeft wel wat gebracht. “Werken aan de bodem is echt finetunen van heel veel knopjes die ook nog eens invloed hebben op elkaar. Een agrariër doet de dingen die hij doet niet zomaar. Er zit ongelofelijk veel kennis bij onze boeren.” Kirsten vult aan:
Door de deal hebben we heel fijn contact met de agrariërs in de Gelderse Vallei. Het is mooi dat we niet alleen wat van ze konden vragen, maar ook zelf wat te brengen hebben, zoals kennis en financiële middelen om pilots te draaien met agrariërs.